Het woord ‘gelatenheid’ vind ik mooi. Maar ik kan niet goed uitleggen waarom. Veel mensen denken aan een soort matheid, berusting. “De rechter legde vijf jaar gevangenisstraf op. Gelaten hoorde hij het vonnis aan.” Die betekenis is er zeker. Maar ik zie er veel meer in. Het woord geeft op een bijzondere manier inzicht in de bewegingen van het menselijk gemoed. Dat inzicht krijg je een beetje als je op het gebruik van het woordje ‘laten’ let.
Ik zal een voorbeeld geven. Afgelopen vrijdag stond in de krant een bespreking van het programma ‘De kinderen van Ruinerwold’ door Maaike Bos. Ze vond het een indrukwekkende documentaire, maar vroeg zich kritisch af met welke houding zij kijkt/wij kijken.
Waar zoek ik dan naar, vraag ik me af. Wat willen we eigenlijk van de mensen naar wie we kijken? Als ik eerlijk ben: we willen hun ziel, hun binnenste. We willen het mysterie kennen. Zouden we eenmaal weten hoe deze vier mensen dagelijks de schade ondervinden van hun jeugd (schrikken als iemand binnenkomt, wantrouwen hebben, bindingsangst, of erger), dan zijn wij bevredigd en kunnen door naar de volgende puzzel.
Dit vindt ze onheus, niet respectvol. Deze manier van kijken doet mensen geen recht. Een daarom schrijft ze ook:
Onze blik is niet liefdevol en altruïstisch, maar dient vooral onze eigen behoefte. Laten we hen hierna dan ook echt met rust laten. (Trouw, 8 april)
Twee keer het woord ‘laten’ in een zin. Ik vind het mooi om voeling te krijgen met de betekenissen van deze woorden. Daar denk ik aan bij ‘gelatenheid’. Laten we proberen onze nieuwsgierigheid los te laten. Laten we ons best doen een ander te laten zijn wie hij of zij is. Zoals het meisje op de Banksy tekening van hierboven de ballon loslaat. Maaike Bos vergeleek ons kijken naar de mensen uit de genoemde documentaire ook met onze nieuwsgierigheid naar deze tot nu toe onvindbare kunstenaar Banksy. Laten we dit een mysterie laten blijven, hoe graag we het ook willen weten.
Ha Klaas, je hebt een mooie gedachte ontwikkeld, vind ik. Het is een fijnzinnig aftasten van taal. Maar niet alleen van de taal: ook van de relatie met wat wij werkelijkheid noemen. Ik voel bij jouw stukje de woorden opkomen: laten we de werkelijkheid en de waarheid de tijd geven om zich op hun tijd zelf te onthullen. En laten we proberen wakker te zijn voor het moment waarop dat gebeurt, in het groot of in het klein.
Dank je wel Klaas!
Hartelijk gegroet en een goede Zondag,
Rinke
Als ik jouw woorden lees, Rinke, dan valt mij op dat in ‘gelatenheid’ zowel iets actiefs als iets passiefs zit. Tegelijk! Je doet iets, nl. geven en proberen en tegelijk doe je ook niets, nl. afwachten tot zich iets onthult en er zijn voor het belangrijke moment. Bijzonder!