Wie niet horen wil moet voelen

Terugkijken

Terugkijkend op de afgelopen week kwam deze oude uitdrukking bij me op: “Wie niet horen wil, moet voelen.” Ik ken het vooral als een gezegde met een pedagogische bedoeling. Van tevoren zegt bijvoorbeeld een ouder tegen een kind: “Niet aan de kachel komen. Die is gloeiend heet.”  Maar het kind is nieuwsgierig en doet het toch. Het gilt van de pijn. De ouder troost natuurlijk, maar na afloop zegt die misschien: “Tja, wie niet horen wil, moet voelen.” Daar leer je van! Ongeveer zoals: “Wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten.” 

Welk inzicht, welke wijsheid zit er in die oude uitdrukking? Ik denk in dit geval vooral dat de lichamelijke ervaring van pijn dieper gaat dan uitgesproken aanwijzingen en waarschuwingen. Belangrijk daarbij is wel dat de pijnsensatie een verbinding krijgt met betekenis: “Niet meer aan de kachel komen!”

Deze week moest ik dus aan die uitdrukking denken, vooral toen ik luisterde naar een fel debat in het parlement. D66 en FVD verschilden heel erg van mening. In de hitte van de discussie zei Pepijn Van Houwelingen (FVD) tegen Sjoerd Sjoerdsma (D66): “Uw tijd komt nog wel, want er komen tribunalen.“

Uit de vele reacties die hierop volgden bleek wel dat deze uitspraak als schokkerend werd ervaren. Vooral het punt van de omgangsvormen en de waardigheid van het parlementaire debat kwam centraal te staan.

Luister naar mij!

Ik vroeg mij af of het niet veel meer de moeite waard zou zijn om te proberen achter de bezieling van de dergelijke uitspraak te komen? Met de pedagogische uitdrukking in mijn achterhoofd: “Wie niet horen wil, moet voelen.” dacht ik dat van Houwelingen eigenlijk wilde zeggen: “Je hoort me niet, je luistert niet naar mij. Dan moet je maar voelen wat ik wil zeggen. Wacht maar, er zullen tribunalen komen.” Zou dat het geval kunnen zijn? Het is niet zo dat ik hem zielig vind of dat ik zijn politieke standpunten deel. Maar ik vraag mij af of het zo zou kunnen zijn dat alle mensen graag gehoord willen worden? En serieus genomen? Ook van Houwelingen. En als dat verlangen niet vervuld wordt, zoeken mensen naar heftige middelen om anderen te bereiken zodat ze tóch gehoord worden. Schokkerende verbeelding gaat dieper, komt meer aan dan gewone taal. Een kind gaat schreeuwen. Demonstranten in Glasgow dragen de aarde in een doodskist. Een Republikein in de VS maakt een tekenfilm waarin de Democraat gedood wordt.

Tip

In de politiek wordt vooral gediscussieerd. Dat lijkt mij op zich heel goed, want het helpt om de verschillen in koers in het debat aan elkaar te scherpen. Maar hoe mooi zou het zijn als men ook oprechte interesse voor een ander zou kunnen opbrengen, zonder bang te hoeven zijn dat dit je eigen positie verzwakt of die van een ander versterkt. Mijn tip voor de Kamervoorzitter, Vera Bergkamp: biedt de leden van de kamer en het kabinet een luistercursus aan. Luisteren naar de ziel van de woorden van je politieke tegenstander, zodat die zich werkelijk gehoord voelt. Dat zou een goede basis zijn om verschil van inzicht en oordeel met elkaar uit te wisselen.  Ik wil die cursus wel verzorgen.