Terwijl ik nog nadacht over mijn vorige blog Praten over slapen, las ik een woord dat ik nog niet kende: ‘sensitivity reader’. Dat is een redacteur die een tekst doorleest – en eventueel veranderingen voorstelt – op de mogelijkheid dat anderen bijvoorbeeld gekwetst worden. Als schrijver heb je dat misschien zelf niet door, maar zo’n ‘gevoeligheidslezer’ heeft er een extra antenne voor. De context waarin ik dit woord tegenkwam was de ophef die was ontstaan rond de keuze van uitgeverij Meulenhoff voor Marieke Lucas Rijneveld om het gedicht The Hill We Climb van Amanda Gorman te vertalen. Een aantal mensen dat vanwege deze keuze geschokt en verontwaardigd was roerde zich in de media. Daar schrok Rijneveld zelf weer van en zij gaf haar opdracht terug.
Een ander woord dat ik afgelopen week ook voor het eerst bewust las is ‘woke’. Die term doet al een tijdje de ronde (zie het Woke lied van Arjan Lubach uit 2019) en het heeft te maken met een altijd maar alerte, kritische geest.
Oorspronkelijk is het de verleden tijd van to wake (up): wakker worden/maken. In ruim tien jaar is de term steeds meer gebruikt in de betekenis van ‘alert op en bewust van maatschappelijke ongelijkheid’. Met name rondom de sociale onrust met betrekking tot de #metoo affaires en de Black Lives Matter-beweging won de term snel aan populariteit, ook in de Nederlandse sociale media. (overgenomen uit Wikipedia)
Opeens zie ik zaken in een wat groter verband bij elkaar komen. En zo kan ik nog eens op een andere manier over slapen en wakker zijn schrijven. Het lijkt wel of wij permanent wakker, alert, gevoelig, kwetsbaar zijn. Omdat er zo sterk wordt gelet op wat we zeggen en schrijven lijkt die wakkerheid in een soort hyper-toestand te transformeren. Overal loert mogelijk gevaar: er circuleren allerlei meningen, beweringen, uitspraken die pijn kunnen doen. Ik hoef maar één krant-editie door te nemen om verschillende voorbeelden te lezen. Dit zou zo sterk kunnen worden dat we niets meer durven te schrijven of zeggen. Of niet meer weten wat we wel of niet kunnen schrijven of zeggen. Lijden we dan misschien aan een soort culturele slapeloosheid?
