Na zo’n bijzondere dag in Washington DC kan ik het niet laten om daar iets over te schrijven. De taal in dit gebeuren schreeuwt om aandacht. En wat mij in het bijzonder treft is dat taal een kracht heeft, die scheppend maar ook destructief kan zijn. “Trump zweept de mensenmassa op.” “Hij heeft de lont van chaos aangestoken.” De burgemeester van Washington vindt dat “de tweets van Trump tot geweld hebben aangezet”.
Twee mannen uit Ohio verwoorden wat volgens hen de boodschap van dit geweld is. Citaat uit de Volkskrant:
Zach Shay, ook uit Ohio, zegt dat hij niet kan inschatten of de bestorming effectief of contraproductief is geweest. “Maar ik denk wel dat we de politici eens goed hebben laten schrikken”. Andrew George: “Nu voelen ze wat ze ons aandoen als ze ons afschepen met 600 dollar coronasteun. In die bubbel hebben ze nooit contact met echte mensen.”
Het valt mij op dat er voorafgaand aan deze dag al veel geweld in de taal zelf verpakt zit. De uitdrukking ‘Stop the steal‘, die overal zichtbaar en hoorbaar is, laat een beeld ontstaan dat de instituties crimineel gedrag vertonen. Dat verwijt is dan bedoeld voor de politici, voor de rechters, voor de media, de wetenschap, de politie, het leger. Als je je alleen maar met dit frame inlaat, dan kan ik me wel voorstellen dat je in opstand komt om de vijand, die bijna overal is, te bestrijden. Je ziet daarom ook mensen met wapens, vlaggen met geweren, mensen in legeruitrusting.
Hoe krijg je de geest weer in de fles of de ziel in de taal? Een belangrijke vraag voor Joe Biden. Ik denk dat inzicht in wat taal doet (hier framing: anderen bij voorbaat in een crimineel daglicht plaatsen) al een goede eerste stap is.
En hoe lastig is het om in dat geweld van framing, niet mee te gaan. Als ik bij de eerste signalen gisteravond (onze tijd) CNN aanzet, stel ik vast dat het niet lukt om in de verslaggeving weg te blijven van tegengestelde frames…
Ik moet denken aan het boek ‘Don’t think of an elephant‘ van George Lakoff. Hij wordt wel dé deskundige op het gebied van framing genoemd. De titel van dit boek schetst de situatie dat iemand zegt dat er hier een olifant rondloopt. Anderen gaan daar tegenin en proberen aan te tonen dat er helemaal geen olifant rondloopt. Maar de welles – nietes discussie blijft zo in het olifant-frame. En dat werkt niet.
Lakoff pleit ervoor om hoe dan ook niet in hetzelfde frame mee te gaan. Veel beter is het om met een ander frame te reageren dat gebaseerd is op je eigen waarden. Denk nog eens aan die boze mensen van “Stop the steal”. Lakoff, die ook uitgebreid op het politieke debat ingaat, stelt dan voor: 1. Toon respect, 2. Antwoordt met een ander frame, 3. Denk en praat op het niveau van waarden, 4. Zeg alleen waarin je gelooft.
Niet makkelijk, maar wel de moeite waard denk ik.